اثرات تغییرات اقلیمی و پوشش زمین بر رخدادهای گردو غبار در استان خراسان جنوبی

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، در اولین جلسه دفاع از رساله دکتری رشته علوم و مهندسی محیط زیست امیر ابراهیمی دانشجوی رشته علوم و مهندسی محیط زیست از رساله خود با عنوان ارزیابی اثرات تغییرات اقلیمی و پوشش زمین بر رخدادهای گردو غبار در استان خراسان جنوبی دفاع کرد.
در این پژوهش اثر تغییرات اقلیمی و پوشش زمین بر گرد و غبار استان خراسان جنوبی بررسی شد. تغییرات اقلیمی، فرسایش بادی و نوع پوشش زمین به عنوان عوامل تأثرگذار بر رخ دادن گرد و غبار با استفاده از ۱۰ مدل آماری مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به اینکه پدیده گرد و غبار، زندگی ساکنین خراسان جنوبی را تحت تاثیر قرار داده و آسیب‌هایی را به سلامت و اقتصاد این منطقه وارد کرده است؛ نتایج این پژوهش بیان‌گر آن بود که شهرستان‌های طبس، نهبندان، بیرجند و زیرکوه بیش از سایر شهرستان‌ها درگیر مشکل گرد و غبار هستند. در شهرستان بیرجند، بیش از ۵۵ درصد از گرد و غبار گزارش شده، در تابستان رخ داده بود. همچنین در یک بررسی ۵ ساله مشخص شد که در ۳۴ روز، غلظت ذرات معلق بالاتر از حد استاندارد بوده است. از طرفی، در شهرستان‌های بیرجند، بشرویه و نهبندان مشخص شد که تغییرات اقلیمی اثر مستقیم بر رخ دادن گرد و غبار دارد. در شهرستان نهبندان ۱۰ طوفان گرد و غباری گزارش شده است که بیش از سایر شهرستان‌ها است. اثر پوشش گیاهی نیز بر تراکم گرد و غبار در مناطق با دمای بالا و ارتفاع کم بیش‌تر بود و در بهار و تابستان بیش‌تر از سایر فصول گرد و غبار گزارش شده است. با این حال، ذرات گرد و غبار در بهار و زمستان از غرب و در تابستان و پاییز از شمال شرق استان وارد می‌شوند‌. در این پژوهش مشخص شد نهبندان و زیرکوه، دو شهرستانی هستند که بیش‌ترین منابع گرد و غبار استان در آن‌ها جای گرفته است و طبق مدل‌سازی، احتمال تشکیل منابع گرد و غبار جدید در این دو شهرستان بیش‌تر است. از طرفی، طبس دارای بیش‌ترین رخداد گرد و غبار است و در ماه‌های اردیبهشت و خرداد در شهرستان طبس به تنهایی ۸۵۰ رخداد گرد و غباری شناسایی شد و با توجه به اینکه گرد و غبار بخشی جنوب غرب ایران نیز  وارد این شهرستان می شود، اهمیت بالایی دارد. همچنین پیش‌بینی می‌شود طی بیست سال آینده، پراکندگی منابع گرد و غبار در غرب استان بیش‌تر شود، سرعت باد در آینده بیش‌تر می‌شود و با توجه به تغییرات اقلیمی و بیابان‌زایی، خطر گرد و غبار در خراسان جنوبی جدی‌تر خواهد بود.
این رساله به راهنمایی دکتر سید سعید رضا احمدی زاده، عضو هیأت علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست و مشاوره دکتر علیرضا راشکی و با داوری دکتر الهام یوسفی روبیات و دکتر مهدی امیرآبادیزاده اعضای هیأت علمی دانشگاه بیرجند و دکتر علیرضا بختیاری عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس برگزار گردید.